Ντομιέ, Ονορέ

(Daumier Honore, 1808 – 1879). Γάλλος λιθογράφος, ζωγράφος και γλύπτης. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του 19ου αι. και όλων των εποχών. Ο πατέρας του, υαλοπώλης με ποιητικές φιλοδοξίες, εγκατέλειψε το 1814 τη Μασσαλία και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, ελπίζοντας σε μια καλύτερη σταδιοδρομία. Ο μικρός Ν. εργάστηκε τότε ως υπάλληλος κοντά σ’ έναν δικηγόρο. Εκεί είχε και τις πρώτες επαφές με τον κόσμο της δικαιοσύνης, στον οποίο κατά την ωριμότητά του αφιέρωσε πολλά έργα. Ύστερα από μια σύντομη περίοδο μαθητείας κοντά στον ζωγράφο και αρχαιολόγο Αλεξάντρ Ρενουάρ, το 1828, σπούδασε στην Ακαδημία με καθηγητή κάποιον ζωγράφο Μπουντέν, ενώ ταυτόχρονα μάθαινε την καινούργια τεχνική της λιθογραφίας. Ήταν φίλος του γλύπτη Αντουάν Ογκίστ Πρεό και των ζωγράφων Φιλίπ Ογκίστ Ζανρόν, Ναρσίς - Βιρζίλ Ντιάζ, Πολ Ιέ και Λουί Καμπά. Με την επανάσταση του 1830 άρχισε τη δραστηριότητα του δημοσιογράφου-λιθογράφου, που θα διαρκούσε, με λίγες διακοπές, όλη τη ζωή του και που απέδωσε περίπου τέσσερις χιλιάδες λιθογραφίες. Αρχικά ο Ν. συνεργάστηκε στη Silhouette (το πρώτο γαλλικό εικονογραφημένο εβδομαδιαίο περιοδικό, που ίδρυσαν το 1829 ο Ρατιέ και ο Ρικούρ). Ύστερα συνεργάστηκε στην εφημερίδα Caricature, που είχε ιδρύσει και διηύθυνε ο δημοκρατικός Σαρλ Φιλιπόν, και στην οποία συνεργάζονταν ήδη ο Νικολά Τουσέν Σαρλέ, ο Γκρανβίλ, ο Πολ - Γκιστάβ Ντορέ, ο Σαρλ-Ζοζέφ Τραβιές, ο Τονί Ζοανό, ο Αλεξάντρ-Γκαμπριέλ Ντεκάν και άλλοι. Η συνεργασία αυτή του στοίχισε φυλάκιση έξι μηνών. Από το 1833 συνεργάστηκε με πολιτικές γελοιογραφίες στο Charivari, την άλλη σατιρική εφημερίδα του Φιλιπόν. Στις δύο εφημερίδες ο Ν. παρουσίασε την εποχή εκείνη την περίφημη σειρά των γελοιογραφικών προσωπογραφιών βουλευτών και υπουργών, που είχε κατασκευάσει πρώτα σε γύψινες ζωγραφισμένες προτομές, οι οποίες μόλις πριν από λίγα χρόνια χυτεύτηκαν στον χαλκό. Οι γελοιογραφίες αυτές συγκεντρώθηκαν το 1834 σ’ ένα μεγάλο λεύκωμα με τίτλο Η νομοθετική κοιλιά (Le ventre legislatif), χαρακτηριστικό για τη δύναμη της έκφρασης, αντάξια των δημιουργημάτων του Γκόγια, που παραμένει ένα από τα αριστουργήματα του Ντομιέ. Το ίδιο έτος ο καλλιτέχνης δημιούργησε μερικές από τις ωραιότερες λιθογραφίες του, όπως το Θαμμένος ο Λα Φαγιέτ, εμπνευσμένη από τον θάνατο του μεγάλου πατριώτη, Μην τρίβετε και κυρίως η Οδός Τρασνονέν, όλες με πολιτικό περιεχόμενο. Το 1835 η έλλειψη ελευθεροτυπίας ανάγκασε τον καλλιτέχνη να στραφεί στη σάτιρα των ηθών. Από τότε αρχίζουν οι περίφημες σατιρικές σκηνές που έκαναν τον Ν. έναν από τους δημοφιλέστερους τύπους του Παρισιού, όπως οι πασίγνωστες Ρομπέρ Mακέρ, Φυσιογνωμίες τραγικό-κλασικές, Οι λειτουργοί της δικαιοσύνης, Αρχαία Ιστορία, Η ημέρα του εργένη, Συζυγικά ήθη και Παριζιάνικες συγκινήσεις. Μετά την επανάσταση του 1848 και το τέλος της βασιλείας του Λουδοβίκου - Φιλίππου, ο Ν. επανήλθε στην πολιτική σάτιρα. Στην εποχή εκείνη ανήκουν το αγαλματίδιο του Ραταπουάλ, τεκμήριο του αγώνα κατά του νεοβοναπαρτισμού και ίσως τα δύο ανάγλυφα των Μεταναστών. Το κίνημα του Λουδοβίκου Ναπολέοντα και η ανακήρυξη της δεύτερης αυτοκρατορίας ανάγκασαν πάλι τον Ν. να εγκαταλείψει αυτό το είδος της πολεμικής. Τότε άνθησε ο τύπος της ζωγραφικής που ο Ν. είχε αρχίσει να δημιουργεί από το 1845 και στην οποία επιδόθηκε αποκλειστικά από το 1860 έως το 1863. Ενώ στα σατιρικά φύλλα εξακολουθούσαν οι εκπληκτικές σειρές των γελοιογραφιών του (Επικαιρότητες, Καλοκαιρινό Παρίσι, Δραματικά Σχέδια, Οι Κινέζοι του Παρισιού), στις ελαιογραφίες του ο Ν. προσέφερε ένα πιο αντικειμενικό και επιβλητικό όραμα του κόσμου που αγαπά, με πρωταγωνιστές σαλτιμπάγκους, πλύστρες, βαγόνια τρίτης θέσης, δικαστές και δικηγόρους, παίχτες, ηθοποιούς, συλλέκτες χαλκογραφιών, θεατρόφιλους κ.ά. Το αποκορύφωμα της γρήγορης, αυστηρής και δραματικής ζωγραφικής του είναι η σειρά του Δoν Κιχώτη (σήμερα στο Μόναχο, στη Βίντερτουρ, στη Μελβούρνη, στο Παρίσι κ.ά.). Ο κύκλος των φίλων του άλλαξε αυτήν την εποχή. Ο καλλιτέχνης πλησίασε τη σχολή της Μπαρμπιζόν: τον Φρανσουά Μιλέ, τον Τεοντόρ Ρουσό, τον Σαρλ Φρανσουά Ντομπινί, με τους οποίους τον συνέδεαν οι ίδιες πολιτικές ιδέες. Στο Βαλμοντουά, όπου είχε αρχίσει να πηγαίνει από το 1855, τον ενίσχυε η φιλία του Κορό, ο οποίος του χάρισε τελικά και το ίδιο του το σπίτι. Τεκμήριο αυτής της φιλίας είναι μια υδατογραφία που παρουσιάζει τον Κορό την ώρα που αναπαύεται κάτω από τα δέντρα του κήπου. Μετά τον πόλεμο του 1870, στον οποίο αφιέρωσε μερικές από τις ωραιότερες λιθογραφίες του διαποτισμένες από ένα ηρωικό και τραγικό πνεύμα που αγγίζει το υψηλό, ο ζωγράφος άρχισε προοδευτικά να χάνει την όρασή του, ώσπου περίπου το 1877 έφτασε σε ολική τύφλωση. Το 1878 ο Ντιράν-Ριέλ οργάνωσε μια έκθεση των έργων του Ν. με 94 πίνακες, σχεδόν όλα τα γλυπτά και πολλά σχέδια και υδατογραφίες. Η έκθεση αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη αναγνώριση του Ν., όχι μόνο ως γελοιογράφου, αλλά ως μεγάλου καλλιτέχνη, που με την οξύτατη παρατηρητικότητα και σάτιρά του προσέφερε στη ζωγραφική μια νέα διάσταση. «Η παράσταση αρχίζει», πίνακας του Γάλλου ζωγράφου Ονορέ Ντομιέ. «Ο Κρισπέν και ο Σκαπέν», πίνακας του Γάλλου ζωγράφου Ονορέ Ντομιέ, είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικός (Μουσείο Λούβρου).